Thursday, September 13, 2007

AWMPIH HAWIH NEIHTHEIH DAN

Gelhtu- G.Khamkhokam

I khawsak dan uleh innteen loteen, nekzawndan leh thil bangkima masawn utnate ziakin mi awmpih/panpihtu neiloa khawsa theilo sungkuan Zomite lakah tamta hi.Naupang etkawl, insung siangthona, nek-leh-taak bawlna leh insung Nupen, Papente nekzawng a abuai ziak uhleh thil dang dangte ziakin, innsung a kuahiam awmpih neih- alo a hithei lo mitampite adingin suak hi.Huanah, tampite teenna inn panpihtu awmlo a suksiang vualloh zawng tamta hi.Alehlam ah, innkuan khawsak haksa zawte adingin, sum-leh-pai muhna chi khat ahihziakin aleh lam, alehlam ading in hoih ve ve hi.

Ahitazawng in, inkuankhen khatten awmpih kiphamawh mahmah, awmpih nei loa khawsa thei lo hinapi in awmpih hawih neitheilo kia hilo in, awmpih mulmal zawng nei theilo sungkuan awm hi. Huanah, iSaptuam sung uah zawng, awmpih hawih neih loh ziaka Saptuam a deih banga kizang thei lo awm thei hi.Khenkhatten awmpih kizen , gin-awmtak,kingaknataak aneih theihlai ua bang ziaka khen khat in awmpih mulmal zawng neitheilo ahi ding uh? Bangkisam hiam?

Awmpih tawh kisai a hihloh ding khenkhate:

1. Na inn - amau inn sanga hawih zaw, nek leh dawn kiningching leh lim zaw leh lupna nuam zaw a nalupsak ziak mai in- na mi awmpihin na inn nuamsa viau ding in ngaihtuah ken. Nek leh tak ahte, inn hawihthu ahte na inn tukin hawihkei mahleh amau inn ngei - anu leh pa leh asungkuante tawh a khawsak khawmna inn mah uh nang inn sangin ngai zaw tham uhi. Innsung khawsak ahaksat takdih ziak mai ua na inn a hawng awm/kilawh ahi chih mang ngilhloh ding ahi.Amau inn mah sunkhawvak a ngaihtuah in, zaanin a mumang un man uhi.

2. Na tate zaakin na mi awmpih sawisel sel kenla, na taten a muhsit theih ding zawng un leng paukam kha ken. Aziaktuh, na tate tawh innsung a nang sang a zawng hun tam zaw zang ahih ziak un- na awmpih, na taten amuhsit uleh naupang etkawlna ah nawngkaina lianpi natuak ding. Huanah,huchi banga nahihleh na awmpihten inteekpana , phatuam ngaitaka asep leh bawl ding ah akhut kik in thasial thei hi.

3. Na awmpih na tate tawh ki lamdang law zen in bawl ken, abiktakin na awmpih Zomi gimnam leh mipangai ahihnak peuh leh.

4. Na mi awmpih na melma leh langte dan in en ngal ringawt ken. Na insunga na kiphamawh ngawingawih, a awmlo a na khawsak theihloh thilte lak a khat bang in ngai inla, huchi bang in enkawl in.

5. Kilawhleh mituam satuam ahihziak ringawt in, ana zawng in na mi awmpih sawi sel ken. Bangtan hiam theihsiamna tawh enkawl inla, ahun a zilin phat leh pahtaak hun zawng nei samin.
Hihkul thilkhenkhatte:

1. Na Kristianna kua tung peuh ah kilang sak in, na awmpihte leng telin.

2. Na awmpihte leng midang bangin phat leh pahtak ngaina tho ahi uh chih mang-ngilh loh ding ahi.Akilawmtan a lungkim a nakawih leh, awmpih na neih ziaka nasen sangin a sepkhiak tam zaw ding hi.

3. Mi awmpih ichih electric bang ahia, a zatdaan siamte a dingin phatuam mahmah a. A zang siamlote adingin phatuamlo kia hiloin, muingil lohna zawng tun thei hi.

Khenkhatten ‘na mi awmpih na bawl dan apat in na mizia akilang’ achi ua, khenkhat leuleu in lah ‘awmpih mulmal nei thei lote mihawih a awm kei’ chi hial uhi. Huaiziakin, awmpih mumal na neihtheih kei a hiam, awmpih hawih na neih theih kei leh nang lampang zawng kivel ding awm chihna hi.

No comments: