Wednesday, February 11, 2009

World Cup, Zico leh ‘It Thouthou Itna’


“Khovela etnophuai thupi pen”, kichi hiala. Fifa World Cup Football banga khovel pumpia michihin muhnop leh etnophuai asak uh omloua, om zong om ngeilou maithei hi. Kum li dana kibol hiai World Cup aom chiangin amuna en dingin khovel mun tuamtuam apanin mihing asang asing asimten amun naih ua. Amun va-naih zoulouten leng, amau omna mun apanin zanhak zenzen in TV ah na en uhi. World Cup omsung teng khovel pumpiah Office, zilna mun, sumsinna leh thilsiam khiakna munte ah nnasep nongkaiin, khovel bangtan hiam khawlzou hial hi. Huaikia hilouin, panpih lam kibatlouh ziakin buaina - lawmta kalah, insak innkhang kal leh nupa leh zawlta kalah zong tampitak piang hi.

Hiai World Cupa telthei dingin khovela Football siam penpen gamte ahun tunma kum thum, kum li bang nana ki-el ua. Huaite laka asiam tungnung gam 32 (nidangin gam 16 kia) tel khia ua, huai gam teamten World Cup chiangin akisak-kholhna uh thupi dan, a siamna uh, a thahatna uh, a ki thununna uh hoihdan, a daihsotna uh, a tupguhna uh, a lungsim lemgel siamdan uh, agam uh sik-leh-tangin khovel muhin phou khia uhi.

Fifa World Cup atel thei dinga ching gige gam khat khovelah om a. Huai gam tuh Brazil hia, 17vei World Cup ah telta ua. Huanah, Brazil gamin World Cup ah 5vei – kum 1958, 1962, 1970, 1994 leh 2002 in ‘Vualtungtuanna Nou’ kilom lata ua, khovela ala munpena chiamteh hi uhi.

Mexico ah 1986 kumin Fifa World Cup Football oma. Brazil teamte leng, huai hunlai adia agam un football siam minthang pena aneih uh, Zico ( amintak, Arthur A. Coimbra) heu in tel uhi. Quarter Final ah French teamte toh kimol uha. Kimol hun pangai sungin Brazil teamte penalty piakin om uha. A siampi pena aneih uh Zico in hon pek leh, bangchichi hiamin French Goal ngaktu in na nang kha in, Frenchte goal ah lutta loua, 1-1 in ki sikim ua. A topna a penalty shootout a Brazil teama mi nihten ahon pek khelh non chiang un, Brazil teamte hiai World Cup ah chingzoutalou in, Quarter Final ah kiak phah uhi.

Brazil gamin sahkhua nih neia, huaite – Roman Catholic Sahkhua leh Football ahi chi ua. Huai a Sahkhua uh nihte lakah, Football anihna hilou ahi, mi’n chi uhi. Huchizah donga angaihsang uh Football, huai leng World Cup hi zaw mahlai a, agam pumpi ai-oh Team, Quarter Final tankia atun chiangin agam pumpi in thuak uh a. Brazil teamte kiaksiatna Zico in amah ziak hiin ngai a, Brazil gamin amaha ginna angak uhleh, amaha lam-etna aneih uh supiching zoulou in kingai a, thuak haksa sa diak hi.

Zico in hun paisate ngaih tuah a. Nidanga International Football Tournament a ‘Vualtungtuanna Nou’ kilomtak toh thupi taka ahong kik lai khong uh alungsim mit kha in mu dundun a. Lenna Phual a loupi taka mipiten na vaidon ua, Lenna phual leh akhopi uh Brasilia kikala Gari muhtop tanphial atamten zui dumdum a, lampi nola naupangten ‘Zico, Zico’ chi a kikou ua, lampi kianga innsawng sang balcony apan nungakten ‘flying kiss’ na thon ua!! Nidangin huchi bang hunte adamsung adinga hun nuam leh hun chiamteh taaka angaih himahleh, tuni in zaw huai bang hunte alungsima aphok khiak chiangin akoisan hiam naa a. Hunpaisa a hun nuam leh khiaklah huai ngoihngoiha angaihte tuni in zaw amah selphou a, enghoutu leh amah chilphiha, mai phentu hiin thei hi.

Semi-Finala lut zoulou Teamte, World Cup beima a azanpuan uh ziala agam lam ua akik uh hunta a. Zico in agam lam ua kik non ding huphulh mahmah a. Himahleh, Mexico City ah om denin, tam den thei hilou a. Innlam zuana apai hunta a. Innlam atun chiangin, nidanga amah ngaisangtuten bang dinmun ah amah koih ding uh hiam chihte angaihtuah chiangin, achi hum-mul thou a. Brazil gama nidanga amah kipahpihte teng a ‘lei dou gal’ tang dingin ngaihsun a, khua-leh-tui ahihna Brazil gam ngeiah, ui-ek-khu mah banga deihlouh, ngaihlouha oma, vial holhola omding zah dongin ki ngaisia hi.

Brazil gam lam manoh in Mexico City apan leng kheta ua. Brazil gam tung zawn hong tungta uhi. Tunglama Vanleeng apan a etsuk chiangin, Atlantic tuipi leh Brazil gam kisuktuahna, piautak muh theih a. Atlantic tuipi dum dide in muh theih a, Brazil gam-hul hing dipdep in kilang hi. Huai Brazil Tuipi piautak nuamtaka sehnelte ngou bibia in kilang a. Huai Tuipi piautak amuh chiangin alung simin hunpaisate hon phok kik a. Nidanga ‘Vualtungtuanna Nou’ kilom toh Brazil a ateam pihte toh ahong kik chiang a, huai Tuipi kianga khol tol dama, khovela khavaat ding dang om mahmahlou a atheihlai khong a lungsim in ngaihtuah khia a. Huai piautaka akhe khap uh a omlai mah diam aw?

Theihna neilou huai Tuipi kihot nouhnouhten Tuipi kianga ‘a khekhap uh’ taimangta a. A nunlui te uh sapkik a, kouh kik theih vuallouh dingin hunin ‘ngaihtuahna khovel’ folder ah docket ta hi. Zico adingin huai khekhap leh sulnungte poimohin, alungsim sunga a Pak-Huan sel guuk himahleh, Tuipi kihot ten theihpih louin, pamhaih sak pihlou uhi. Zico in zawng apianna gam adinga ana sepsuah leh Brazil adinga minthanna Football tungtawna ana lawhkhiakte – huai Tuipi kianga piaunela a milim bolte Tuipi kihot in alaak mang bangin – hunpaisa a aminhoihna teng lakmang leh nulmanga om bangin thei hi.

“Pak hoih nasak leh etlom nasak mahmah ah ‘Hiai pak kuaman lou kei un aw, ka it luat ahi’ chih gelh in taak mahle chin leng, huih nungten na laitaak simtheilou ding ua, huai pak mutpulh thouthou ding uh ahi”, Japan te thupil in chia. Hi e, diklo zel! ‘Pi leh Pu Japante aw, huchi bang thupil na neih ziak ua changkang houh na hi phiangsan ding uh e’! Alehlamah, pak tampite agim uh namtui in deih huai mahleh, gam lakah kuamah phoklouh leh apakta tu ding omlou in adamsung hunte uh zangbei ua, agimlimte uh leng - mihing a diktu ding omlou in huih khua ah thaam mang maimai uhi.

Khenkhatten ‘mial lak lungsim neu/ mial lak lungsim kochik’ ziakin kum tampi sung ana lawhkhiak uh min hoihna na mangsak ua, damsunga ahihna ding ua kilom tungzoulou leh a ‘phutawk’ uh phuzou nonlou in, ‘consolation prize’ hali viiviai a pomin tul pih uhi. Khenkhat leuleu in kum 15 sunga alamkhiak uh, minute 15 sungin phel zaak leuleu uhi. Zico in zawng khat vei penalty pek khelh in, Brazil gam mihing maktaduai 150 te lungzing sakin, mi ngaihsangna teng mangsak in kithei hi.

Hiai ahi khovel!! Himahleh, “A ‘fair’ kei lua” chiin khasiatna, muisiatna in nei ken aw, na hong pian dingin khovelin “Hong piang mahmah ve aw, Bawi. Khovela nong piang chiangin ‘fair’ takin konna ‘treat’ ding” chia hon chial loua, hon chiamlou zomahlai ei ve! Set-tawk mahmah! Bangteng hileh, hiai thudik “Khovel in ka lei hon ba lou hi” chih damdoi kha penpen akigen ‘damdoi tang-eng’ banga kahnuih viivei a na neek a, na pom theih chiangin mipil khat, veng sunga mi dot taakpa khat na suak dinga. “Khovel in ‘just’ taka hon ‘treat’ hon chiamlou a; huaiziakin, khovelin hon duatbiik ka kilam-et ding zong hilou hi” chih thugin lungkimtaka poma, huai thugina na kilat theih chiangin , mipiching khat - ‘Innkuan pihte phalna laakngailou a, mahni kikhut dota mikhual Ak-goh theita’ ding khopa mipiching na hong hita ding hi!

Leentheihna hong niam hiai hiai a, Brazil gam Luite koi ngiingei in Atlantic tuipi ah luanglut ua, Lamlian leh Rail lampite muh theihta uhi. Huai lamlian a Gari a taiten bang ahoulim ding uh, huai Rail sunga tuangten bang thu, bang la a geel mah ding uam aw, chihte angaihtuah chiangin ahoihlam kipe thei mahmahlou a. Amah lungsim ‘Van-a-khai’ bang mahleh, huai Tuipi kianga coconut kungte nidanga apou dan ngeingei in pou ua, Ni asuah ngeingei in suakin, atum ngeingei in tuma; huai Tuipi akihot ngeingei in, khol toldamta ning e, chih hun neilou in kihot den hi. Bangteng hileh, a taksa Brazil nisa, huih siang leh Brazil ann in achawm a hiai tan hing leh dam ahih chiangin ‘singkhual ah vai bang tham sawt’ theilou a; agam alei, a it leh ngaihte kiangah, Brazil ah kiklou theilou hi.

Vanleeng in Brazil khopi a aTualpi bohta a. Leenna apan kumkhe dinga atutna apan athohtouh dek chiangin, a tutphah leh ataw kimat hileh kilom in theia. Haksa sa tawk mahleh, hiai Leenna sungah tuden thei hilou hi. Leenna tolet apanin leng apolam en ngamlou a. A tutna leh Leenna kong khak kikal apai chiangin, ‘siiktum kai’ mah banga, hichi tuka akhe gika, kalsuan haksa ahihlam thei ngeilou hi. Huai Leenna kongkhak atun hun ding huphulh mahmah a, atunma in ‘a khut chin sungah’ tum mang thei leh chih ut tuntun hi. Atop atop in, Leenna kongkhak hong tunga, Leenna leilawn ah kumsuk hi. Leenna leilawn apan agaal lam a et leh, amah na muaktu mipi tampi ding meuhmouh mua, huai mipite tung zawnah Banner lianpi khat kizak a.

Huai Banner asim leh hichi bangin na kigelh hi:

“ ZICO AW, KHATVEI PENALTY NA PEK KHELH ZIAK MAIMAI IN KON NGAI NIAM TUAN KEI UH. KON NGAISANG UN, KON IT THOUTHOU UH. KOU ADINGIN ZAW KHOVEL A FOOTBALL SIAMPENPEN NA HI. KA LUNGSIM SUNG UA NA MUN LUAH THEI DING KUAMAH KHOVELAH MIDANG A OM TUAN KEI ”.