Saturday, November 7, 2009

Pathian Miit'na Leh Sahkho Miit'na

Gelhtu - Khamkhokam Guite

Nipi Ni in Biak inn na kai a, Biak inn sungah –

Siangthou na’ng hun zang in,
Na Toupa hou in;
Amah ah om inla,
A thu’n kivak in;
……………..
Jesu kia khawl inla,
Lungsung mun-guk ah;


cih la nasa a. Hiai la hoih nasa a, na lungsim leng vut mahmah hi. Hiai la thu leh na hinna na meekmat a, na la deih zawng tak bang leng hi mai thei hi. Ahihleh, ataktak in hiai la leh na hin daan akituak hia? Tukal paita sung a na nnasepna mun, na neekzonna mun a na om dan, na thugen leh ciin dan toh hiai la aki tuak hia? Biak inn kong hiam, Biak inn sung hiam a na muhlouh leh, mu-ngei ding a leng na kikoihlouhte toh na sepkhomna ah, ahih kei leh, na sepna mun a na panpih kiphamoh a hong dawrtute’n “ Singthou na’ng hun zang” sek ding in hon gingta ding uam?

Ahihkeileh, ‘Tulai khovel a zaw Pathian miit’ taktak hitheilou hi ve aw’ na ci hia? Pathian miit’na nei dingin nidang a singtang a, inn ngaak omlouh ciang a, kong khak singkhuah khat a dou maimai ahoih huntawk lai din mun a kiiknon ngai hi in na thei hia le? Pathian miit’na nei ding in singtanga meilah hiam, khawnvaak vaak hiam a Bible sim a, acang ciang a na khuttal a na khuuk tum keuhkeuh kawm a Evan T. Goihpum toh “ Ka buaina simlei khimjing a man ciang’/ Tung thangvaan mite heina munnuam…….” Ci a la sak keuhkeuh zel hunlai a kik non kul hi in na thei hia?

Ahihleh Pathian miit’na kici bang ahi ding?

Tulai in kuaman Pathian Miit’na bang hi hiam cih I kidong ngei kei ua, I lungsim ua ngaihtuah vengveng in hiai anuaia dotnate dawn tum sin himhim le hang. Hiai dotna te dawnna I ngaihtuah ciang in, mahni hihlouhna lampang pawngpo mohsakna, theicianloupi a mahni tellouhna lam mohpaih pahlou ding in, lungsimkihong tak in leh pilvaang tak in ngaihtuahna zangle hang.

• Ahihleh huai Bazar a Pawlzu hou hiam, Zawngsa hou hiam ahihkei leh, Tuibuuk zuakte’n Pathian Miit’na anei thei ding uam?
• Huai Car suak thak a om ciang a, a car khek gige pa hiam nu hiam in PathianMiit’na anei thei dia? Gold zungbuh bun in hiam, gold khi ok in hiam ahihkei leh, suangmantam akibawl zungbuh leh khi nei lemlom kawm in Pathian Miit’na a neih theih diam?
• Pathian Miit’na nei dingin ciamnui ngeilou a, ni khat a tamvei pipi khuk din a thum gige a, TV leng et ngeilouh ngai ding in na gingta hia?
• Pathian Miiit’na neileh, sumsinna hiam, laizilna hiam, ahihkeileh, mahni nnasepna lam hiam ah tupguhna, tup sangtak neih toh akituak lem diam?
• Pathian Miit’na nei dingin loubuuk hiam, gam lak a giak a mahni kia a Sam laibu sim keuhkeuh khel ngai dingin na koih uh hi?
• A Greek pau in huai, a Latin pau in hiai cih gentaaklouh, a Bible mahmah leng sim siam khollou, a simtheih sun bang leng, bang gen hiam cih thei taktak khollou in Pathian Miit’na a neih theih diam?

1 Sam 16: 7 ah Pathian in “ Mihingte’n zaw pawlam lat dana en uh a, Tangtawn Toupa’n zaw lungtang en ahi, a chi hi” acih mah bangin Pathian Miit’na zaw polam a I mel-leh-puam hiam, I ci-i-nam hiam, ahihkei leh, I neih-leh-lam toh kisai hilou in, Pathian toh kisai a I lungsim putdan ah kinga zaw hi. Sam gelhtu in acih mah bangin Pathian Miit’na neite hinna zaw Pathian hing duh in, Pathian hing ngaina in naak hawkhawk uh hi.

Sakhital luita tui duha nak hawphawp banga,
Pathian aw, ka hinna nangmah ngai nak hawphawp hi.
Pathian ngaia, Pathian hing ngaia ka hihna dangtak hi.
Chik chianga pai a, amah tuak ding ka hi hiam?
Phatnalate 42:1,2

Hiai ahi Pathian Miit’na tuh!
Mi hingte I melpuak a tuam mai thei, I neih-leh-lam akikim kei ahi mai thei, ci-leh-nam thu ah atuamtuam I hi mai thei, I neekzonna uh kibanglou pipi leng ahi ding. Ahihziakin, Pathian Miit’na ah ahihleh hiai atunga Phatnalate gelhtu gen bang in, kibang vek a, huai tuh lungsim sungnungpen a Pathian deihna taktak neih, Pathian lung-gulh tuntunna ah kinga hi. Pathian Miit’na neite zaw a polam kilat dan un bang peuh hitaleh, Pathian etna lungtang ah Pathian alianpen in koih ua, Pathian toh a niteng hinkhua uah tonkhawm in, Pathian ngaikhawk uh hi.

Sahkho Mi’ Lah Pathian Mi’ Silou

Korinth thonkhat bung 10 sung I et ciang in mi hon khat Pathian Mi’ law mahmah dia kilawm, lah, Pathian Mi’ thei mahmahlou loi khat I mu hi. Aigupta apan in lamdang tak a pikhiak in om uh a. Huai kia lel leng Pathian Miit’na ngoihngoih tham cing hi. En mah dih Pathian in a duat dan:

Unaute aw, hiai khawng na theihlouh uh ka deih kei
Hucia I pipute tengteng mei nuaia a om vek ua,
A vek ua tuipi leng a kan ua
A vek ua meia leh tuipi-a Mosi-a baptis luta a om vek ua,
A vek ua khalam an kibang leng a nek chiat ua.
A vek ua khalam dawn ding kibang leng a dawn chiat uh.
Amaute jui, khalam suangpi-a dawn chiat ngal ua; huai Suangpi tuh Kris ahi.
(1Korinth 10: 1-4)

Hoihtak in na en thakmah dih. A vek ua atan khom uh thilte:
• Pathian thilhih theihna in – sun a meipi zaan a meikuang in pii uh hi.
• Pathian thilhih lamdangtak ziak in Aigupta sepaihte apan a bit theih na’ng un Tuipisan alai ah kikhen sak hi.
• Pathian in heutu ding in A mah toh ‘direct’ a kihouthei gige Mosi pia hi.
• Lamdang takin Pathian in vaan a kipan Manna in vaak a, tui a duh ciang un a tuipaailou penpen suangpi akipan tui pot sak hi.

Hici lawmlawm a Pathian in duat taka enkol ahih ciangin, hiai mi honte’n Pathian ngaina in, A lungtuah tum tinten ciat ding un gintaak huai hi. A ban I simsuk non ciang in “ Himahleh” cih in kipan hi. Chang ngana ah sim suk mah dih. “Himahleh, a lak ua mi tamjaw tungah Pathian a lunghita kei a, gamdai ah puklumin a om uhi” ci mai mah hi.

Bangziak a hici bang om thei ahi ding? Pathian in hici tuk a kem a, enkol a, a poimoh teng uh pia a, koimun a hihkhelh khak om ahi ding? Hiai a, Israelte paikhelhna ahihleh, Pathian ngaipoimoh nonlouhna ahi ici thei hi. Pathian’ thil lamdang hihte niteng a thiltungte lak a khat maimai bang a ngaihna alak ua ‘tamjaw’ in nei ua. Nidang a Jehovah thil lamdang hihte lamdangsa a, kam ka heuhou a ente’n Jehovah thil lamdang hih amuh non ciang un, a ihmut uh suak in haam pualpual uh hi ding hi. Pathian ngaipoimmoh nonlou ua, A thupiak zui ut nonlou ua, Pathian niing uh hi ding hi. Huai ziak a gamdai a atamjaw puklum uh hi ding hi.

Cang gukna apan I sim suk non ciang in, athil hih giloute uh eite kivau kholhna ding in hong kigelh suk non a(1 Korinth 9: 6-11). A thutuun hici bang in phou khe le hang:
• Thil gilou a lung-ngulh bang un, lung-ngulh kei un.
• Milim bemi ahih bang un, milim bemi hi sam kei un.
• Numei leh pasal kaal a athangtat bang un, thangtat kei un.
• Pathian a ze-et bang un, Pathian ze-et kei un.
• A lak ua khen khatte’ phun hat leh a selam a thil ngaihtuah mi ahih bang un, huci bang hi kei un.

Hiai a tung a paikhelhnate hih’ Isrelte, niteng phial a Pathian thil lamdang hih mu gigete khelhna hi. Ahihleh, tuni in hici bang, Israelte hihkhelh bang atunglai hia leh, ci in kidong tale hang, I dawnna ding ahihleh, hici bang khelhna tung lailai ahi cih hiding hi. Aziak ahihleh, Israelte hunlai a Pathian thil lamdang hih amuh gige theih mah bang un, tuni in leng Pathian thu, I zuih ding lampi hon kok muhtu ding, Bible inn cih in i nei hi. Huci hinapi a I paikhelh lailaia, I hinna in Pathian a lung-gulh kei lailai leh taanglai Israelte mohsa thei ding dinmun ah I om kei cihna hi. A mau mahbang in, ei leng I khelhna ah I puk lum ding uh hi.

I mimal hinna ah, innkuan sung ah, Saptuam ah hita leh, Pathian thu ‘ngeina sehna’, ngaihkhok nonlouhna piang thei hi. Saptuam heutu – Pastorte, Upate leh Saptuam a hihna nei tuamtuamte bang ziak a minse sek uh ahi ding? Aziak ahihleh, Sahkho miit’na nei a, Saptuam sung a hihna leh pawlpi in ahon piaktheih dinmun ngaina a, ahihziak a, Saptuam laimu, Saptuam neitupa ‘ngeina sehna’, ngaihpoimoh nonlouhna mi’n ahon neih ciang un khelhna leh minsiatna in zui zel hi.

Bang cileh Sahkho mi’ mai hilou in, Pathian miit’na I keem’ bit thei ding uh? Hici bang zaw kei tung ah tung ken teh, na ci ahi kha mai thei, Paula in 1Korin 10: 12 na ah “dinga kingaihtuah tuh pilvang hen, hicilou in zaw a puk kha ding”, na ci hi. A dingte mah ahi puk ding lauh huai dinmun a omte. Pathian ngeina seha I puklouhna’ng in Paula enton ni hang. Paula in Pathian Miit’na apan apuklouh na’ng a apan laakdan hici bang ahi:

Kitaitehte tuh a vek un a tai ua, himahleh khat kian kipahman
A mu jel chih na thei kei ua hia?
…………….
Hiciin, tuamah bangin ka taia, a jiak bei hi louin,
Huihkhua leltak noh louin, ka pang hi:
Ka pumpi ka hihsidup a; sikha in ka bawl zo jel hi;
Hucilou injaw midangte kianga ka tangkoupih nungin leng
Bang cic hiamin keimah tak kipahman mutakloua koihin ka
Om khakha ding.
1 Korin 9:24-27.

Hici bang in Paula in ‘huih khua lel nohlou in’, a lim ciing maimai lou hi. A taksa leh a mi hinna kikai puuk saklou in, a pumpi thuzoh in hih sidup zaw hi.

No comments: